Na osnovu člana 70. stav 1. tačka 2. Ustava Republike Srpske i člana 37. stav 3. Zakona o kulturnim dobrima („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj: 38/22) i člana 177. stav 2. Poslovnika Narodne skupštine Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj: 66/20), Narodna skupština Republike Srpske, na Desetoj redovnoj sjednici, održanoj 9. jula 2024. godine, donijela je
ODLUKU
O PROGLAŠENJU CRKVE „SVETOG ARHANĐELA MIHAILA“ MANASTIRA MOŠTANICA U KOZARSKOJ DUBICI SPOMENIKOM KULTURE – NEPOKRETNIM KULTURNIM DOBROM OD IZUZETNOG ZNAČAJA
I
Ovom odlukom proglašava se Crkva „Svetog arhanđela Mihaila“ Manastira Moštanica u Kozarskoj Dubici spomenikom kulture – nepokretnim kulturnim dobrom od izuzetnog značaja, granice zaštićene okoline sa ukupnom površinom, mjere zaštite kulturnog dobra i njegove okoline, sopstvenik, upravljač i predmeti od umjetničke i istorijske vrijednosti koji se nalaze u Crkvi „Svetog arhanđela Mihaila“.
II
- Crkva „Svetog arhanđela Mihaila” je dio Manastira Moštanica u Kozarskoj Dubici.
- Crkva „Svetog arhanđela Mihaila“ Manastira Moštanica nalazi se u sjeverozapadnom dijelu Republike Srpske, 12 km južno od Kozarske Dubice, na sjevernim padinama planine Kozare.
- Crkva „Svetog arhanđela Mihaila“ Manastira Moštanica smještena je u južnoj polovini manastirskog dvorišta, koje je ograđeno kamenom zidanom ogradom visine oko 2 metra, a glavni ulaz u manastirsku cjelinu je preko mostića na rijeci Moštanici sa sjeverne strane.
- Osnivanje Manastira Moštanice se vezuje za doseljavanje srpskog pravoslavnog stanovništva na prostor moštaničkog Potkozarja krajem XV vijeka, a izvorna istorijska građa ukazuje da je taj manastir najvjerovatnije i izgrađen tokom posljednje dvije decenije XV vijeka.
- Dimenzije Crkve „Svetog arhanđela Mihaila“ Manastira Moštanica su: dužina 23,50 metra, širina 10,50 metara, vanjska visina kupole je 21,70 metara i to je čini drugim po veličini manastirskim zdanjem u Bosni, a poseban doprinos monumentalnosti hrama naglašava način zidanja od fino tesanih masivnih kvadara laporovitog krečnjaka.
- Crkva „Svetog arhanđela Mihaila“ Manastira Moštanice pripada grupi sakralnih građevina razvijene trikonhalne osnove, sa kupolom na presjeku krakova krsta, apsidom na istočnoj i pripratom na zapadnoj strani hrama, osnovnu strukturu čini upisani krst na četiri slobodna oslonca.
- Zbog perioda nastanka i arhitektonske vrijednosti Crkve „Svetog arhanđela Mihaila“ Manastira Moštanica, koja je pritom u najvećoj mjeri sačuvala autentičan izgled, Manastir Moštanica smatra se jednim od najznačajnijih srpskih pravoslavnih manastira.
- Kao značajan primjer stilske grupe trikonhalnih građevina razvijenog tipa, posjeduje znatne arhitektonske vrednosti, visok nivo izvornosti dekorativnog ukrasa na fasadama, a to doprinosi posebnim umjetničkim i estetskim vrijednostima spomenika kulture.
III
- Crkva „Svetog arhanđela Mihaila“ Manastira Moštanica u Kozarskoj Dubici se nalazi na k. č. broj 1081 (novi premjer) K. o. Gornjoselci, opština Kozarska Dubica, a površina uže zone zaštite je 1.237,09 m².
- Šira zona zaštite obuhvata sljedeće katastarske čestice: k. č. broj 1079, k. č. broj 1082, k. č. broj 1108/1 i k. č. broj 1109 i dijelove: k. č. br. 1080, 1087/1, 1088 i 1162 K. o. Gornjoselci (novi premjer), a površina šire zone je 38.957,68 m².
- Slika prikaza granica zona zaštite nalazi se u Prilogu 1. ove odluke, koji je njen sastavni dio.
IV
Ovom odlukom utvrđuju se mjere zaštite uže i šire zone Crkve „Svetog arhanđela Mihaila“.
V
1) Mjere zaštite za užu zonu su:
- zabranjeno je izvođenje radova koji bi mogli da ugroze crkvu i naruše njenu autentičnost i kulturno-istorijska svojstva,
- na ovom kulturnom dobru, kao i u zaštićenoj zoni dozvoljene su samo intervencije koje neće prouzrokovati izmjenu bitnih svojstava zbog kojih je dobro pod zaštitom,
- dozvoljeni su konzervatorsko-restauratorski radovi, tekuće održavanje i sanacija, a za davanje odobrenja za sve radove na kulturnom dobru nadležan je Republički zavod za zaštitu kulturno-istorijskog i prirodnog nasljeđa Republike Srpske,
- svi planirani radovi na kulturnom dobru i u zaštićenoj zoni mogu se izvoditi samo uz stručno mišljenje i mjere tehničke zaštite, koje propisuje Republički zavod za zaštitu kulturno-istorijskog i prirodnog nasljeđa Republike Srpske,
- ukoliko se planiraju radovi na kulturnom dobru neophodna je prostorno-planska i tehnička dokumentacija izrađena u skladu sa stručnim mišljenjem i mjerama tehničke zaštite, koju je potrebno dostaviti na saglasnost Republičkom zavodu za zaštitu kulturno-istorijskog i prirodnog nasljeđa Republike Srpske,
- svi radovi koji se izvode moraju biti pod nadzorom,
- neophodno je obezbijediti kulturno dobro od oštećenja, uništenja i otuđivanja,
- poželjno je uvođenje novih načina korišćenja dobra, savremenih metoda i tehnika prezentacije, pod uslovom da ni na koji način ne ugrožavaju dobro i ako su u skladu sa osnovnom funkcijom i karakterom kulturnog dobra,
- u ovoj zoni zaštite nije dozvoljeno obavljanje djelatnosti koje svojim radom (aero-zagađenje, buka, vibracije) mogu prouzrokovati negativne efekte po kulturno dobro.
2) Mjere zaštite za širu zonu su:
- dozvoljena je nova izgradnja ukoliko ne ugrožava kulturno dobro uz stručno mišljenje, mjere zaštite i saglasnosti Republičkog zavoda za zaštitu kulturno-istorijskog i prirodnog nasljeđa,
- ukoliko se planiraju radovi u ovoj zoni zaštite, neophodno je izraditi prostorno-plansku i tehničku dokumentaciju usklađenu sa stručnim mišljenjem i mjerama tehničke zaštite, koju je potrebno dostaviti na saglasnost Republičkom zavodu za zaštitu kulturno-istorijskog i prirodnog nasljeđa,
- svi radovi koji se izvode moraju biti pod nadzorom Republičkog zavoda za zaštitu kulturno-istorijskog i prirodnog nasljeđa,
- zabranjeno je izvođenje građevinskih radova, promjena oblika terena i korišćenje zemljišta u okviru zaštićene okoline kulturnog dobra, a koji mogu imati negativan uticaj na kulturno dobro,
- dozvoljene intervencije na spomen-obilježju Petru Popoviću Peciji obuhvataju radove na tekućem održavanju spomen-obilježja, konzervaciji, sanaciji i restauraciji, uz detaljne uslove i odobrenje službe zaštite.
VI
Sopstvenik i upravljač Crkve „Svetog arhanđela Mihaila“ Manastira Moštanica je Srpsko-pravoslavni manastir „Svetog arhanđela Mihaila” Moštanica.
VII
Predmeti od umjetničke i istorijske vrijednosti koji se nalaze u Crkvi „Svetog arhanđela Mihaila“ Manastira Moštanica su:
- ikona Bogorodice sa Hristom u naručju, na stubu u naosu,
- zlatotkana obuća Svetog Vasilija Ostroškog i
- ključ iz Manastira Moštanice.
VIII
Ova odluka stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u „Službenom glasniku Republike Srpske“.
Broj: 02/1-021-798/24 PREDSJEDNIK
Datum: 9. jul 2024. godine NARODNE SKUPŠTINE
Dr Nenad Stevandić