PITANJE:
Narodni poslanik Đorđe Vučinić, Klub poslanika Za pravdu i red – lista Nebojša Vukanović, postavio je na Devetoj redovnoj sjednici, 22. maja 2024. godine
POSLANIČKO PITANJE
MINISTARSTVU RADA I BORAČKO-INVALIDSKE ZAŠTITE
MINISTARSTVU ZDRAVLJA I SOCIJALNE ZAŠTITE
U okviru kog zakona ili podzakonskog akta je uređeno pitanje zapošljavanja osoba sa Daunovim sindromom, s obzirom da su te osobe pohađale specijalne škole po prilagođenim planovima i programima, gdje se ne stiče određeno zvanje, te da imamo primjere takvog zapošljavanja i u Kabinetu ministra Košarca, a mnoge osobe se, mimo tog (pozitivnog) primjera susreću sa pozitivno-pravnim preprekama?
ODGOVOR:
Broj: 16-04/2-011-8/24
Datum: 31.05.2024. godine
NARODNA SKUPŠTINA
REPUBLIKE SRPSKE
PREDMET: Odgovor na poslaničko pitanje
Narodni poslanik Đorđe Vučinić, Klub poslanika Za pravdu i red – lista Nebojša Vukanović, postavio je na Devetoj redovnoj sjednici Narodne skupštine Republike Srpske, održanoj 22. maja 2024. godine, sljedeće poslaničko pitanje:
„U okviru kog zakona ili podzakonskog akta je uređeno pitanje zapošljavanja osoba sa Daunovim sindromom, s obzirom da su te osobe pohađale specijalne škole sa prilagođenim planovima i programima, gdje se ne stiče određeno zvanje, te da imamo primjere takvog zapošljavanja i u Kabinetu ministra Košarca, a mnoge osobe se, mimo tog (pozitivnog) primjera susreću sa pozitivno-pravnim preprekama?“
U skladu sa članom 80. Poslovnika o radu Vlade Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 123/18), a u vezi sa čl. 244 i 245. Poslovnika Narodne skupštine Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 66/20), dajemo sljedeći:
O D G O V O R
Zakonom o radu („Službeni glasnik Republike Srpske“, br. 1/16, 66/18, 91/21 - Odluka Ustavnog suda Republike Srpske, 119/21, 112/23 i 39/24) uređuju se radni odnosi, prava, obaveze i odgovornosti iz radnog odnosa i drugi odnosi po osnovu rada u Republici Srpskoj, ako posebnim zakonima nije drugačije određeno.
Odredbom člana 26. Zakona o radu, propisano je da radni odnos može da se zasnuje sa licem koje ima najmanje 15 godina, odgovarajuću zdravstvenu sposobnost i koje ispunjava druge uslove utvrđene posebnim zakonom, opštim aktom poslodavca, aktom o sistematizaciji ili posebnom odlukom poslodavca. Odredbom člana 27. ovog zakona propisano je da radni odnos sa licem mlađim od 18 godina može da se zasnuje samo uz pismenu saglasnost roditelja, usvojioca ili staraoca, ako takav rad ne ugrožava njegovo zdravlje, moral i obrazovanje, odnosno ako takav rad nije zabranjen zakonom. Lice mlađe od 18 godina života može da zasnuje radni odnos samo na osnovu nalaza nadležne zdravstvene ustanove kojim se utvrđuje da je sposobno za obavljanje poslova za koje zasniva radni odnos i da takvi poslovi nisu štetni za njegovo zdravlje.
Odredbom člana 237. stav 2. Porodičnog zakona („Službeni glasnik Republike Srpske“, br. 17/23 i 27/24) propisano je da maloljetni štićenik koji je navršio 15 godina života može, uz prethodnu saglasnost staratelja, zasnovati radni odnos i raspolagati ličnim dohotkom i imovinom stečenom po osnovu rada, pri čemu je dužan doprinositi za svoje izdržavanje, vaspitanje i obrazovanje.
Lica kojima je oduzeta poslovna sposobnost u vanparničnom postupku ne mogu zasnovati radni odnos. Produženje roditeljskog prava proizvodi iste pravne posljedice kao i oduzimanje poslovne sposobnosti. Razlozi za poroduženje roditeljskog prava kao i postupak regulisani su odredbama Porodičnog zakona i Zakona o vanparničnom postupku („Službeni glasnik Republike Srpske“, br. 36/09, 91/16, 16/23 i 27/24).
Za zasnivanje radnog odnosa potrebno je da lice ima i odgovarajuću zdravstvenu sposobnost. Ocjenjivanje psihofizičke sposobnosti i radne sposobnosti lica za zasnivanje radnog odnosa vrše nadležne službe medicine rada u skladu sa propisima u oblasti zdravstvene zaštite.
U zakonodavstvu Republike Srpske, lica sa invaliditetom zasnivaju radni odnos pod uslovima i na način utvrđen Zakonom o radu, a pravo na zapošljavanje na tržištu rada pod posebnim uslovima u skladu sa odgovarajući odredbama Zakona o profesionalnoj rehabilitaciji, osposobljanjavu i zapošljavanju invalida („Službeni glasnik Republike Srpske“, br. 37/12 i 82/15) imaju lica sa invaliditetom sa najmanje 40% invalidnosti, lica sa najmanje 70% tjelesnog oštećenja i lica sa lakom i umjerenom mentalnom retardacijom.
Bez obzira na vrstu i uzrok invaliditeta, utvrđivanje ispunjenosti opštih i posebnih uslovi za zasnivanje radnog odnosa se vrši u svakom konkretnom slučaju uzimajući u obzir zakonom propisane uslove, te posebne uslove koje svojim aktima utvrđuje poslodavac.
M I N I S T A R
Danijel Egić