PITANJE:
Narodni poslanik Anja Ljubojević, Klub poslanika SNSD, zatražila je 4. juna 2024. godine
OBAVJEŠTENJE
OD GRADSKE UPRAVE BANJA LUKA
U kojoj fazi je rekonstrukcija spomenika na Banj brdu u Banjaluci?
ODGOVOR:
Broj: 05-370-3883/2024
Datum: 12.06.2024.
NARODNA SKUPSTINA REPUBLIKE SRPSKE
GENERALNI SEKRETAR
Trg jasenovačkih žrtava 1
Banja Luka
PREDMET: OBAVJEŠTENJE - dostavlja se, veza na broj 02/2-843-2/24
Vezano za Vaš dopis br. 02-/2-843-2/24 od 04.06.2024. godine, kojim nam se obraćate sa zahtjevom za dostavu informacije koja se odnosi na rekonstrukciju spomenika na Banj brdu, izvršili smo uvid u raspoloživu dokumentaciju, te dajemo sljedeću informaciju:
- Cpomenik na Šehitlucima ili Kompleks spomenika palim Krajišnicima na Šehitlucima - Banj brdu, kod Banje Luke, podignut je u znak sjećanja na nekoliko hiljada krajiških boraca koji su poginuli u Drugom svjetskom ratu u Banjoj Luci. Spomenik na svečan način otkriven je na Dan ustanka naroda BiH - 27. jula 1961.godine. Sam spomenik rad je poznatog kipara Antuna Augustinčića, dok se na zidovima u unutrašnjosti objekta nalaze crteži Ismeta Mujezinovića preneseni na kamen tehnikom sitotiska. Spomenik je danas dio identifikacije Grada Banja Luka i jedan od njegovih simbola.
- Kompleks spomenika obuhvata prilazni put do spomenika i kružni put oko spomenika, prilazni platoi sa stepeništem i spomen-mauzolej. Osnova mauzoleja je dužine 27,3 m, širine 9 m, a visina je 13,50 m. Pri izradi spomenika korišteni su uglavnom savremeni materijali (beton), ali je unutrašnjost obložena opekom. Prednja fasada spomenika - pročelje, kao i bočni zidovi, ukrašeni su reljefom rađenim u bračkom kamenu.
Unutrašnjost spomenika podijeljena je na tri, asimetrično raspoređena dijela. Tri zidna platna u unutrašnjosti objekta, nose zidnu dekoraciju izvedenu na kamenu u tehnici sitotiska. Prijedlog tehnike kojom je perocrtež Ismeta Mujezinovića prenesen na kamene plohe dao je Ismar Mujezinović, a prenos crteža sitoštampom sa originala na kamen izveo je Mehmed Akšamija. Na kamene ploče manjih dimenzija 35 cm dž 35 cm nanošeni su segmenti kompozicije Ismeta Mujezinovića, a potom su manje ploče složene u monumentalnu cjelinu (približno 3,85 m dž 25 m).
- Prvi djelimični restauratorski radovi na Spomeniku palim Krajišnicima poslije rata su rađeni 2008. godine. Radove je finansirala Administrativna služba Grada Banja Luka, a na osnovu projekta kojeg su 2005. godine izradili Zavod za studiju i projektovanje i Zavod za zaštitu kulturno istorijskog i prirodnog nasljeđa Republike Srpske. Obnova se sastojala od uklanjanja grafita, konzervacije reljefa i uređenja spoljnjeg izgleda spomenika posebnim materijalom.
- Komisija za očuvanje nacionalnih spomenika Bosne i Hercegovine — u sastavu: Ljiljana Ševo, Amra Hadžimuhamedović, Dubravko Lovrenović, Martin Čeri i Zejnep Ahunbej, je razmatrajući dvije podnijete peticije sa zahtjevom da se spomenik na Šehitlucima proglasi nacionalnim spomenikom (jednu koju je podnijela grupa građana iz Banjaluke septembra 2003. i drugu koju je podnijela Gradska uprava Grada Banja Luke uz pomoć Republičkog zavoda za zaštitu kulturno-istorijskog i prirodnog nasljeđa Republike Srpske juna 2006. godine), 2. septembra 2013. godine odlučila potvrdno u ovoj stvari, čime je spomenik palim Krajišnicima zvanično postao nacionalnim spomenikom Bosne i Hercegovine.
- Odluka podrazumijeva proglašenje i zaštitnog pojasa u dužini od 300 m od granica spomenika u kojem je zabranjena izgradnja industrijskih i poljoprivrednih objekata, te mogućnost izgradnje infrastrukture, ali samo po dozvoli nadležnog organa, a prema uslovima nadležne službe zaštite. Istovremeno Komisija je svojim uvidom u ovo kulturno dobro utvrdila da se ono nalazi u lošem stanju zbog neodržavanja i uticaja atmosferilija. Prema uvidu Komisije iz 2013. godine uočljiva su oštećenja kamenih obloga zidova i samih reljefa usljed dugotrajnog uticaja atmosferilija, što može dovesti do njihovog širenja i stvaranja deformacija. Primjetne su i pukotine na velikom broju kamenih ploča kojim su popločani plato i stepenište, dok neke ploče nedostaju. Nadalje, crteži na zidovima u unutrašnjosti spomenika su u izuzetno lošem stanju, u opasnosti od potpunog nestanka. Oštećenja su nastala usljed neodržavanja i intenzivnog uticaja kapilarne vlage, koja je vidljiva i na spoljnim delovima spomenika, i zahtijevaju preduzimanje hitnih mjera za njihovu konzervaciju i restauraciju. Usljed neodržavanja primjetna su oštećenja na prilaznom putu.
- Zbog svega navedenog Komisija je obavezala Vladu Republike Srpske da podnese adekvatne mjere kako bi trajno zaštitila spomenik.
- Od odluke Komisije 2013. godine i njenog zahtjeva za hitnom restauracijom spomenika, do danas nisu izvršeni traženi radovi. Spomenik je i dalje u jako lošem stanju, te je na inicijativu Grada Banjaluka Republički zavod za zaštitu kulturno-istorijskog i prirodnog nasljeđa Republike Srpske pristupio izradi nove projektne dokumentacije za sanaciju i restauraciju spomenika, uvažavajući zatečeno stanje.
- Glavni projekat sanacije i restauracije Spomenika na Banj Brdu urađen je od strane Republičkog zavaoda za zaštitu kulturno-istorijskog i prirodnog nasljeđa u decembru 2023. godine.
- Procijenjena vrijednost radova na sanaciji i restauraciji Spomenika prema projektnoj dokumentaciji iznosi 1.370.266,47 KM.
- Za dalje aktivnosi na sanaciji i restauraciji Kompleksa spomenika palim Krajišnicima na Šehitlucima - Banj brdu, potrebno je obezbijediti finansijska sredstva.
S poštovanjem,
OVLAŠĆENI POTPISNIK:
Boriša Mandić, dipl.inž.arh.