PITANJE:
Narodni poslanik Nedeljko Glamočak, Klub poslanika SDS-SRS RS, postavio je na Dvadesetoj sjednici održanoj 18. jula 2017. godine
POSLANIČKO PITANJE
MINISTARSTVU INDUSTRIJE, ENERGETIKE I RUDARSTVA
Na koji način, po kom osnovu i za koliko je Vlada Republike Srpske oslobodila od koncesione naknade termoelektranu Stanari?
Ko je predlagač toga akta i kako su glasali članovi Vlade pojedinačno i koliki je iznos na godišnjem nivou po štetu budžeta Republike Srpske?
ODGOVOR:
Broj: 05.05/011-391/17
Datum: 15.08.2017.godine
NARODNA SKUPŠTINA
REPUBLIKE SRPSKE
Predmet: Odgovor na poslaničko pitanje
Narodni poslanik Nedeljko Glamočak je na Dvadesetoj sjednici Narodne skupštine Republike Srpske, održanoj 18,19, i 20. jula 2017.godine postavio sljedeće poslaničko pitanje:
„Na koji način, po kom osnovu i za koliko je Vlada Republike Srpske oslobodila od koncesione naknade termoelektranu Stanari?
Ko je predlagač tog akta i kako su glasali članovi Vlade pojedinačno i koliki je iznos na godišnjem nivou po štetu budžeta Republike Srpske?“
U skladu sa članom 82. Poslovnika Vlade Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 10/09), kao i sa članom 264. Poslovnika Narodne skupštine Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“, br. 31/11 i 34/17) dajemo sljedeći
ODGOVOR
Vlada nije oslobodila ni jednog koncesionara, pa ni termoelektranu Stanari, od obaveze plaćanja koncesione naknade. Svaki koncesioni ugovor bez koncesione naknade bio bi po zakonu ništavan. U Republici Srpskoj postoji više zakona koji uređuju pitanje raznih naknada koje koncesionar, odnosno elektoenergetski ili termoenergetski subjekt plaća, bilo u budžet Republike ili budžet opština. Ovo ministarstvo je obrađivač dva zakona koji, između ostalog uređuju direktno ili indirektno i pitanje naknada i to:
- Zakon o naknadama za korišćenje prirodnih resursa u svrhu proizvodnje električne energije („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 52/14 i 15/16), i
- Zakon o koncesijama („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 59/13).
Ad 1
Zakonom o naknadama za korišćenje prirodnih resursa u svrhu proizvodnje električne energije (u daljem tekstu: Zakon o naknadama) uređuje se osnov i visina, način obračuna i namjena naknada za korišćenje hidroakumulacionih objekata izgrađenih na zauzetom zemljištu, u svrhu proizvodnje električne energije u hidroelektranama i za korišćenje prirodnih neobnovljivih resursa (ugalj), u svrhu proizvodnje električne energije u termoelektranama.
Pod zauzetim zemljištem, u smislu ovog zakona, podrazumijevaju se: akumulacije, eksproprisano nepotopljeno zemljište, izgrađeni dovodni i odvodni kanali i tuneli na osnovu investiciono-tehničke dokumentacije, koji su u funkciji proizvodnje električne energije, kao i eksploataciono polje rudnika i eksproprisano zemljište predviđeno za eksploataciju.
Hidroelelektrane plaćaju naknadu od 0,005 KM/kWh, a termoelektrane plaćaju naknadu od 0,003 KM/kWh.
Naknada po ovom zakonu uplaćuje se 100 procentno u budžete jedinica lokalne samouprave na čijem području su izgrađeni energetski objekti.
Ad 2
Zakonom o koncesijama je definisano da se koncesiona naknada sastoji se iz:
a) naknade za ustupljeno pravo, koja se plaća jednokratno pri
zaključivanju ugovora o koncesiji i
b) koncesione naknade za korišćenje.
Zakonom je uređeno da se koncesiona naknada za korišćenje zavisno od predmeta koncesije, izražava procentualno na godišnji prihod ostvaren od obavljanja koncesione djelatnosti ili po jedinici mjere.
Preciznije definisanje koncesione naknade, zavisno od predmeta koncesije, uređuju resorno nadležna ministarstva pravilnicima.
Po Pravilniku o visini koncesione naknade i bankarskim garancijama u oblasti elektroenergetike, energenata, rudarstva i geologije („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 67/14) - (u daljem tekstu: Pravilnik) za sve predmete koncesije iz resorne nadležnosti ministarstva, koncesiona naknada za korišćenje iznosila je 3,6% od ukupnog godišnjeg prihoda ostvarenog od obavljanja koncesione djelatnosti.
Koncesiona naknada, za ustupljeno pravo je prihod budžeta Republike, odnosno budžeta jedinice lokalne samouprave, zavisno od nadležnosti za dodjelu koncesije.
Koncesiona naknada za korišćenje za koncesije koje dodjeljuje Vlada dijeli se između budžeta Republike i budžeta jedinice lokalne samouprave na čijoj teritoriji se obavlja koncesiona djelatnost, u srazmjeri: 30:70 za razvijene i srednje razvijene jedinice lokalne samouprave, 20:80 za nerazvijene jedinice lokalne samouprave i 10:90 za izrazito nerazvijene jedinice lokalne samouprave.
Praktična primjena navedenih propisa (zakona i pravilnika)
Po Zakonu o naknadama do danas naknadu plaćaju samo:
- izgrađeni hidroenergetski i termoenergetski objekti u većinskom državnom vlasništvu tj. javna preduzeća (pet proizvodnih i dva distributivna preduzeća koja imaju proizvodne objekte) iz sistema ERS, i
- EFT RiTE Stanari koja je u privatnom vlasništvu.
Po Zakonu o koncesijama – Pravilniku, odnosno koncesionom ugovoru do danas naknadu plaćaju redovno samo:
- izgrađene hidroelektrane koje su u privatnom vlasništvu-MHE i
- EFT RiTE Stanari koja je u privatnom vlasništvu
Napominjemo da je MH ERS ZP RiTE Ugljevik a.d. u septembru 2013.godine zaključilo sa Vladom Ugovor o koncesiji za korišćenje uglja na ležištima „Bogutovo Selo“ i „Ugljevik Istok“ po starom Zakonu o koncesijama iz 2002., mjenjanog 2006. i 2009. godine. Tim ugovorom se obavezalo plaćati koncesionu naknadu od 3,2% godišnjeg bruto prihoda ostvarenog obavljanjem koncesione djelatnosti.
Po sadašnjem Zakonu o koncesijama, sva zavisna preduzeća iz sistema ERS bila su u obavezi do kraja 2013.godine ući i u koncesioni odnos, te plaćati i koncesionu naknadu, ali ista to nisu ispoštovala, uz opravdanje da ne bi finansijski mogli izdržati takav dodatni namet, te su pojedina preduzeća zahtjevala da uđu u koncesioni odnos, ali da ne plaćaju koncesionu naknadu.
Napominjemo da je u završnoj fazi postupak uvođenja ovih preduzeća u koncesioni odnos, te će oni kao koncesionari biti u obavezi da plaćaju koncesionu naknadu u visini od 0,5% od godišnjeg prihoda ostvarenog proizvodnjom i prodajom električne energije.
Dakle, u praksi je postojala i postoji šarolikost u primjeni propisa koji uređuju predmetno pitanje. S tim u vezi postojali su zahtjevi koncesionara, preduzeća iz sistema ERS, jedinica lokalne samouprave i Komisije za koncesije Republike Srpske da se ovako normirano plaćanje naknada po više pravnih osnova za korišćenje istog prirodnog resursa razriješi na adekvatan način u cilju održanja i isplativosti projekata. Ovo pitanje pokušalo se i ranije razriješiti, ali nije bilo političkog konsenzusa i dovoljno razumjevanja. Opštine se protive stavljanju van snage Zakona o naknadama po kojem su one 100 % konzumenti naknade.
Imajući u vidu sve naprijed navedeno, a na osnovu člana 31. Zakona o koncesijama, ministarstvo je uz apsolutno poštivanje zakonske procedure, dva puta izvršilo izmjene i dopune pravilnika koji uređuje pitanje koncesione naknade za oblasti iz resorne nadležnosti ovog ministarstva.
Cilj navedenih izmjena i dopuna je da se kroz stvaranje povoljnijih pretpostavki za istovremeno plaćanje naknada po obapropisa od strane svih proizvođača električne energije, obezjediravnopravan položaj proizvođača električne energije, bez obzira na strukturu vlasništva, dase obezbjedi isplativost projekata, kao i zadovoljavajući prihodi od predmetnih naknada u budžet Republike i budžete opština.
Prvi put, Pravilnikom o dopunama Pravilnika o visini koncesione naknade i bankarskim garancijama u oblasti elektroenergetike, energenata, rudarstva i geologije predložena je i usvojena dopuna Pravilnika u smislu da koncesionar koji u svom sastavu ima rudnik i termoelektranu, kao organizacione dijelove, plaća koncesionu naknadu u iznosu 3,6% od ukupnog godišnjeg prihoda ostvarenog prodajom uglja trećim licima, a ne plaća koncesionu naknadu za količine uglja koje služe proizvodnji električne energije u termoelektrani kao energent, jer istu plaća kroz proizvedenu električnu energiju. Takvo je rješenje u praksi i kod naše dvije termoelektrane (RiTE Ugljevik i RiTE Gacko). Na takav način to pitanje je ranije bilo rješeno članom 92. Zakona o rudarstvu („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 59/12), koji je važio do stupanja na snagu Zakona o koncesijama iz 2013.godine. Zakon o koncesijama je članom 31. uređenje naknada delegirao resorno nadležnim ministarstvima.
Drugi put, Pravilnikom o izmjeni i dopuni Pravilnika o visini koncesione naknade i bankarskim garancijama u oblasti elektroenergetike, energenata, rudarstva i geologije predložena je i usvojena dopuna u smislu da koncesionar koji je istovremeno i obveznik plaćanja naknade za korišćenje prirodnih resursa, u skladu sa zakonom kojim se uređuju naknade za korišćenje prirodnih resursa u svrhu proizvodnje električne energije, plaća koncesionu naknadu u visini od 0,5% od godišnjeg prihoda ostvarenog proizvodnjom i prodajom električne energije.
Prilikom izmjena i dopuna navedenog pravilnika, ministarstvo je oba puta ispoštovalo, zakonom predviđenu proceduru, koja je podrazumjevala slijedeće aktivnosti:
- zatražena su i dobijena pozitivna mišljenja Komisije za koncesije, Ministarstva za ekonomske odnose i regionalnu saradnju i Sekretarijata za zakonodavstvo,
- zatraženo i mišljenje Ministarstva finansija i nismo ga dobili za prvi Pravilnik, a za drugi Pravilnik dobili sa zakašnjenjem, te se u skladu sa članom 17. stav 4. Poslovnika o radu Vlade Republike Srpske(„Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 10/09), smatralo da su ista pozitivna,
- Vlada Republike Srpske je, u skladu sa članom 31. stav 1. Zakona o koncesijama, razmatrajući nacrte navednih pravilnika sa prikupljenim mišljenjima, jednoglasno dala saglasnost na pravilnike odlukama broj: 04/1-012-2-2926/16 od 02.12.2015.godine i broj: 04/1-012-2-1158/16 od 26.05.2016.godine,
- po stupanju na snagu navedenih odluka Vlade, ministar potpisao pravilnike i isti objavljeni u Službenom glasniku Republike Srpske br. 3/2016 i 50/2016.
U daljem tekstu, informisanja radi, navodimo:
- da su u 2016.godini i I kvartalu 2017.godine preduzeća iz sistema ERS (5 proizvodnih i 2 distributivna koja imaju proizvodne kapacitite) u budžete 12 opština, u skladu sa Zakonom o naknadama,uplatila na ime naknade po tom zakonu iznos od 29.172.096 KM i to:
- da je RiTE Ugljevik po koncesionom ugovoru u 2016.godini i I kvartalu 2017.godine na ime koncesione naknade (3,2%) uplatio u Budžet Republike Srpske iznos od 180.397KM, iz čega je vidljivo da se naknada plaćala samo na ostvareni prihod od prodaje uglja trećim licima (komercijalna prodaja), a ne i za količine uglja koje služe proizvodnji električne energije u termoelektrani kao energent;
- da su MHE, njih 16 koje su izgrađene i rade, u 2016. godini i I kvartalu 2017.godine uplatile na ime koncesione naknade za proizvodnju električne energije, obračunatu u skladu sa koncesionim ugovorima, ukupno u budžet Republike Srpske iznos od 444.299 KM;
- da je EFT RiTE Stanari:
- na ime naknade za korišćenje prirodnih resursa po Zakonu o naknadama u periodu od januara 2016. do 31.03.2017. godine, u budžet opštine Stanari uplatila iznos od 6.754.689 KM,
- na ime koncesione naknade za proizvodnju električne energije, obračunatu po Pravilniku i koncesionom ugovoru u visini od 0,5% od ukupnog godišnjeg prihoda, za period od početka komercijalnog rada - septembra 2016. godine do 31.03.2017. godine, u Budžet Republike Srpske uplatila iznos od 415.980 KM,
- na ime koncesione naknade za korišćenje vode, obračunatu po koncesionom ugovoru u visini od 0,072KM/m3, za period od početka komercijalnog rada - septembra 2016. godine do 31.03.2017. godine, u Budžet Republike Srpske uplatila iznos od 10.327 KM,
- u 2016.godini, na ime koncesione naknade za eksploataciju uglja, obračunatu po koncesionom ugovoru u visini od 3,4% od ukupnog godišnjeg prihoda ostvarenog prodajom uglja trećim licima, u Budžet Republike Srpske uplatila iznos od 1.102.541,20 KM, s tim da u prvom kvartalu 2017.godine nije bilo prodaje uglja trećim licima.
Dakle, EFT RiTE Stanari je po osnovu naknada za proizvodnju električne energije (koncesina + naknada po Zakonu o naknadama) za posmatrani period uplatila u budžet opštine Stanari i u budžet Republike Srpske iznosi 7.170.669 KM, plus naknade za ugalj i vodu, što zajedno iznosi 8.283.537,20 KM.
MINISTAR
Petar Đokić