Narodni poslanik Darko Berjan Ministarstvu za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju, između dvije sjednice NS RS

Datum:
Narodni poslanik:
Darko Berjan

PITANJE:

Narodni poslanik Darko Berjan, Klub poslanika SDS, postavio je između dvije sjednice, 1. jula 2025. godine

POSLANIČKO PITANJE

MINISTARSTVU ZA PROSTORNO UREĐENJE, GRAĐEVINARSTVO I EKOLOGIJU

            Prema Prostornom planu Republike Srpske do 2025. godine planirano je da 15–20 % teritorije Republike Srpske bude pod nekim oblikom zaštite. Međutim, u 2025. godini taj procenat iznost samo 3%. U vezi s tim, tražim da mi Ministarstvo za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju odgovori na sljedeća pitanja:

•          Koji su razlozi zbog kojih Vlada Republike Srpske nije ispunila cilj koji je sama sebi postavila u Prostornom planu Republike Srpske do 2025. godine ?

•          Šta je uzrok ovako niskog nivoa zaštite teritorije Republike Srpske?

•          Da li Vlada Republike Srpske ima utvrđen cilj, odnosno vremenski okvir do kada će se postići planirani procenat zaštićene teritorije 15–20%, te koje konkretne mjere i aktivnosti planira preduzeti radi ostvarenja tog cilja ?

Očekujem detaljan i iscrpan odgovor kako bismo razumjeli uzroke trenutnog stanja i planove za budućnost u oblasti zaštite teritorije Republike Srpske.

ODGOVOR:

Broj: 15.4-011-160/25

Dana: 04.08.2025. godine

NARODNA SKUPŠTINA

REPUBLIKE SRPSKE

Predmet: Odgovor na poslaničko pitanje.-

Narodni poslanik Darko Berjan, Klub poslanika SDS, postavio je između dvije sjednice,  01.07.2025. godine sledeće poslaničko pitanje:

Prema Prostornom planu Republike Srpske do 2025. godine planirano je da 15-20% teritorije Republike Srpske bude pod nekim oblikom zaštite. Međutim, u 2025. godini taj procenat iznosi samo 3%. U vezi s tim, tražim da mi Ministarstvo za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju odgovori na sljedeća pitanja:

  • Koji su razlozi zbog kojih Vlada Republike Srpske nije ispunila cilj koji je sama sebi postavila u Prostornom planu Republike Srpske do 2025. godine?
  • Šta je uzrok ovako niskog nivoa zaštite teritorije Republike Srpske?
  • Da li Vlada Republike Srpske ima utvrđen cilj, odnosno vremenski okvir do kada će se postići planirani procenat zaštićene teritorije 15-20%, te koje konkretne mjere i aktivnosti planira preduzeti radi ostvarenja tog cilja?

Očekujem detaljan i iscrpan odgovor kako bismo razumjeli uzroke trenutnog stanja i planove za budućnost u oblasti zaštite teritorije Republike Srpske.

U skladu sa članom 80. Poslovnika o radu Vlade Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 123/18), kao i članom 245. Poslovnika Narodne skupštine Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 66/20), dajemo sledeći:

ODGOVOR

Izmjenama i dopunama Prostornog plana Republike Srpske do 2025. godine planirano je da se 15 – 20% teritorije Republike Srpske stavi pod pravnu i stvarnu zaštitu, te je ovim strateškim dokumentom identifikovano 130 područja planiranih za zaštitu.

Strateško planiranje u oblasti zaštite prirode je sastavni dio Strategije zaštite životne sredine Republike Srpske za period od 2022-2032. godine.

U cilju unapređenja zakonskog okvira koji uređuje zaštitu prirode i usklađivanja sa navedenim strateškim dokumentima donesen je novi Zakon o zaštiti prirode („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 49/24).

U periodu od 2014. godine, kada je donesen prethodni Zakon o zaštiti prirode, došlo je do značajnog povećanja broja zaštićenih područja, te je jedan od prioritetnih ciljeva u novom Zakonu o zaštiti prirode unapređenje upravljanja zaštićenim područjima i uspostavljanje novih zaštićenih područja.

Prema Registru zaštićenih prirodnih dobara koji vodi Republički zavod za zaštitu kulturno-istorijskog i prirodnog nasljeđa trenutno u Republici Srpskoj u  skladu sa Zakonom o zaštiti prirode, zaštićena su 34 područja na ukupnoj površini od 73.038,43 hektara, što je procentualni udio od 2,96 % teritorije Republike Srpske. To su područja koja imaju izraženu biološku, geološku i pejzažnu raznovrsnost i predstavljaju jasno određen geografski prostor koji je namijenjen zaštiti prirode i kojim se upravlja radi dugoročnog očuvanja prirode.

Odbor za svjetsku baštinu Organizacije Ujedinjenih nacija za obrazovanje, nauku i kulturu (UNESCO) proglasio je dana 28.7.2021. godine Strogi rezervat prirode “Prašuma Janj” prirodnim dobrom od svjetskog značaja. Prašuma Janj je tako postala prvo prirodno dobro iz Republike Srpske, Bosne i Hercegovine upisano na UNESCO Listu svjetske prirodne baštine i to u okviru proširenja lokaliteta Serijskog dobra svjetske prirodne baštine UNESCO „Iskonske bukove šume Karpata i drugih regiona Evrope“.

Uredbom o strogo zaštićenim i zaštićenim divljim vrstama („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj 65/20) proglašene je 730 strogo zaštićenih divljih vrsta i 708 zaštićenih divljih vrsta.

Zakonom o zaštiti prirode definisano je da se Akt o proglašenju zaštićenog područja donosi na osnovu Studije zaštite zaštićenog područja, kojom se utvrđuju vrijednosti područja koje se predlaže za zaštitu. Studija zaštite je dokument koji na stručnoj i naučnoj osnovi sagledava stanje biodiverziteta, geodiverziteta i diverziteta pejzaža, daje detaljan opis obilježja i vrijednosti područja, te definiše koncept zaštite, unapređivanja i održivog razvoja područja.

Prema članu 61. stav 8. Zakona o zaštiti prirode rok za izradu Studije zaštite za spomenike prirode i zaštićeno stanište je 12 mjeseci, za zaštićene pejzaže i zaštićeno područje sa održivim korišćenjem prirodnih resursa 24 mjeseca, a za nacionalne parkove, stroge i posebne rezervate prirode rok je 30 mjeseci.

Trenutno, u toku je postupak proglašavanja zaštićenih područja za koje su izrađene Studije zaštite za proglašavanje zaštićenog područja:

  • područje gornjeg toka rijeke Neretve (od Uloga do izvora) u površini od 25.123 hektara (2022. godina)
  • rijeka Cvrcka (kanjonski dio)  u površini 558 hektara (2023. godina)
  • Guber (izvorišta na području Gubera) u površini od 572 hektara (2024. godina).

Pored toga, u skladu sa podnesenim inicijativama trenutno se provode multidisciplinarana istraživanja na sljedećim područjima:

  • Duge njive u površini od 3.587 hektara, opština Modriča – završena terenska istraživanja, u izradi Studija zaštite,
  • Šume Banja Luke u površini od 1.800 hektara, Grad Banja Luka - završena terenska istraživanja i u toku je izrada Izvještaja o provedenim istraživanjima,
  • Vitorog, rijeke Janj i Pliva u površini od 37.000 hektara, opština Šipovo, terenska istraživanja u procesu (završetak 2025/2026 godina)  i
  • Veliki Stolac u površini od 15.700 hektara, opština Višegrad, urađen Izvještaj o opravdanosti sa akcionim planom i terenska istraživanja treba da počnu u 2026. godini. (Saradnja sa Republikom Srbijom, u skladu sa zaključcima sa Svesrpskog sabora).

Proglašenjem ovih zaštićenih područja površina pod zaštitom će se povećati za cca 84.000 hektara, što će u procentima iznositi nešto više od 6%.

Zakonom o zaštiti prirode, Republika Srpska se obavezala da će uspostaviti/proglasiti i Ekološku mrežu Republike Srske. Ekološku mrežu čine ekološki začajna područja i ekološki koridori, a oni su jasno definisani članom 22. Zakona o zaštiti prirode („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 49/24). Ekološkom mrežom Republike Srpske obuhvatiće se površina od cca 336 500 hektara najvrednijih područja sa stanovišta očuvanja biodiverziteta. Uspostavanjem Ekološke mreže, ući će se u evropski prosjek, jer će pod zaštitom biti preko 15% teritorije Republike Srpske i na taj način će se i dobrim dijelom ispuniti obaveze proistekle iz potpisanih konvencija.

Uspostavljen je Informacioni sistem zaštite prirode Republike Srpske (ISZP-RS), koji čine informacije o prirodnom (biološkom i geološkom) nasljeđu Republike Srpske u formi baza podataka, aplikativnih rješenja i WEB servisa. ISZP-RS je namijenjen za prikupljanje, čuvanje, održavanje i dijeljenje podataka. Prema članu 95. Zakona o zaštiti prirode Republički zavod za zaštitu kulturno-istorijskog i prirodnog nasljeđa vodi Informacioni sistem zaštite prirode, vrši praćenje stanja, prikuplja, obrađuje i objedinjuje podatke o stanju prirode, izrađuje izvještaje i ažurira podatke.

            U nadležnim institucijama za sprovođenje odredbi Zakona o zaštiti prirode, kao i kod upravljača zaštićenih područja, radi se na jačanju ljudskih resursa, poboljšanju opreme i unapređenju informacionog sistema zaštite prirode, a što doprinosi efikasnijem i kvalitetnijem sprovođenju i praćenju primjene zakonskih i podzakonskih akata u praksi.

            Zakonom o zaštiti prirode data je mogućnost da svi subjekti zaštite prirode mogu pokrenuti inicijativu za proglašenje zaštićenog područja, a time je data i mogućnost da svaka jedinica lokalne samouprave identifikuje svoje prirodne vrijednosti, pokrene postupak ili da proglasi zaštićeno područje, koje pruža mogućnosti za održivi razvoj i tradicionalno korišćenje prostora, te razvoj turizma na datom području.

            Zaštićena područja mogu imati određeni uticaj na priliv investicija i realizaciju poslovanja novih privrednih subjekata na način da se može ulagati u turističke kapacitete u zaštićenim područjima. Zaštićena područja podstiču promociju zaštite prirode kod svih subjekata zaštite prirode, a to podrazumijeva i uticaj na obrazovni sistem.

            Donošenjem Strategije zaštite životne sredine Republike Srpske za period od 2022-2032. godine, Republika Srpska je utvrdila prioritete u tematskoj oblasti zaštite prirode i biodiverziteta. Prvi prioritet u ovoj oblasti je unapređenje pravnog okvira za biodiverzitet i očuvanje prirode Republike Srpske kroz usklađivanje zakonodavstva sa pravnom tekovinom EU i međunarodnim sporazumima, što će se postići usklađivanjem postojećih i izradom novih zakonskih i podzakonskih propisa u skladu sa propisima Evropske unije i ratifikovanim konvencijama. Donošenjem Zakona o zaštiti prirode i podzakonskih akata čije donošenje je propisano ovim zakonom, navedeni prioritet će biti ispunjen, a samim tim stvoriće se uslovi da se dodatno uredi proglašenje zaštićenih područja.

Jedan od utvrđenih prioriteta utvrđenih u tematskoj oblasti zaštite prirode je i povećanje površine zaštićenih područja u skladu sa Izmjenama i dopunama Prostornog plana Republike Srpske (2025) prateći smjernice EU „Strategije biodiverziteta do 2030. godine“, što će se postići izdvajanjam većeg broja zaštićenih područja i uspostavljanje Ekološke mreže Republike Srpske. Za ovaj prioritet su definisana tri indikatora, a ciljana vrijednost indikatora je veća površina zaštićenih područja u skladu sa Izmjenama i dopunama Prostornog plana Republike Srpske do 2025. godine i uspostavljena Ekološka mreža, a za realizaciju aktivnosti je utvrđen vremenski okvir za postizanje ovih ciljeva do 2032. godine.

 

 

Dostaviti:                                                                                           MINISTAR

1. Naslovu,

2. a/a.

                                                                                                                              Bojan Vipotnik

X